COVID-19 salgını meydana gelmeden önce: Plan, COVID-19 salgını sırasında: Hareket, COVID-19 salgını sona erdikten sonra: Takip, Hazırlık Kaynakları
Evinizi Hazırlayın
Çeviri ve Çeviri Düzenleme: Araş. Gör. Dr. Esra
Çelik,
Araş. Gör. Dr.
Ezgi Çamlık
Prof.Dr.E.Didem EVCİ KİRAZ
Bu geçici rehber, Coronavirus Hastalığı 2019 (COVID-19) hakkında şu
anda bilinenlere dayanmaktadır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) bu
geçici rehberi ek bilgi elde edildikçe ve gerektiğinde güncelleyecektir.
|
|
COVID-19'a yeni bir virüs neden olmaktadır.
Bulaşıcılığı, şiddeti ve hastalığın diğer özellikleri
hakkında öğrenilecek çok şey vardır. Herkesin bu halk sağlığı tehdidine karşı
hazırlıklı olmasına yardımcı olmak istiyoruz.
Bu rehberde yer alanlar
·
COVID-19 salgını meydana gelmeden önce: Plan
·
COVID-19 salgını sırasında: Hareket
·
COVID-19 salgını sona erdikten sonra: Takip
·
Hazırlık Kaynakları
Toplumunuzda
Covıd-19 Salgını Meydana Gelmeden Önce: Plan
COVID-19 salgını toplumunuzda uzun sürebilir. Salgının
ciddiyetine bağlı olarak, halk sağlığı yetkilileri, insanları sağlıklı tutmaya,
COVID-19 ile etkilenimi azaltmaya ve hastalığın yayılmasını yavaşlatmaya
yardımcı olmak için tasarlanmış toplumsal faaliyetler önerebilir. Yerel halk
sağlığı yetkilileri, yerel durumunuza uygun önerilerde bulunabilir. Bir hane
halkı planı oluşturmak, toplumunuzda COVID-19 salgını durumunda sağlığınızın ve önem
verdiğiniz kişilerin sağlığının korunmasına yardımcı olabilir. Hane halkı planınızın
ayrıntılarını hane halkı üyelerinin ihtiyaçlarına ve her zaman yaptığınız
işlere dayandırmalısınız.
Hane halkı eylem planı oluşturun
ü
Planınızın kapsaması gereken insanlarla konuşun. Toplumunuzda
bir COVID-19 salgını meydana gelirse ne yapılacağını ve her bir
kişinin ihtiyaçlarının ne olacağını tartışmak için hane halkı üyeleri, diğer
akrabalar ve arkadaşlarınızla görüşün.
ü
Ciddi sorunlar ortaya çıktığında, daha yüksek risk altında olabilecekleri
koruma için yöntemler planlayın. COVID-19
hastalığından kaynaklanan ciddi sonuçlar için kimlerin risk altında olabileceği
hakkında sınırlı bilgi mevcut . COVID-19 hastaları için mevcut olan verilerden
ve SARS-CoV- MERS-CoV gibi ilgili koronavirüslerden elde edilen verilerden,
yaşlıların ve altta yatan kronik tıbbi rahatsızlıkları olan kişilerin daha
ciddi sorunlarla karşılaşma riski olması olasıdır. İlk veriler yaşlı insanların
ciddi COVID-19 hastalığına yakalanma olasılığının daha yüksek olduğunu
göstermektedir. Siz veya hane halkı üyeleriniz COVID-19 açısından yüksek risk
altındaysanız, COVID-19'u düşündüren bulgularınızla ilgili sağlık durumunuzun
takibi hakkında daha fazla bilgi için, lütfen sağlık uzmanınıza danışın. CDC,
toplumunuzda bir COVID-19 salgını meydana gelirse, yüksek risk altında olan
insanları korumaya yardımcı olacak önerilerde bulunacaktır.
ü
Komşularınızı tanıyın. Acil durum planlaması
hakkında komşularınızla konuşun. Mahallenizde bir web sitesi veya sosyal medya
sayfası varsa, komşulara, bilgilere ve kaynaklara erişimi sürdürmek için bu
sayfaya katılmayı düşünün.
ü
Toplumunuzdaki yardım kuruluşlarını belirleyin. Bilgiye, sağlık hizmetlerine, desteğe ve kaynaklara erişmeniz gerektiğinde
sizin ve hane halkınızın iletişim kurabileceği yerel kuruluşların bir listesini
oluşturun. Ruh sağlığı veya danışmanlık hizmetleri, yiyecek ve diğer
ihtiyaçları sağlayan kuruluşları ekleyin.
ü
Acil durum iletişim listesi oluşturun. Evinizde
aile, arkadaşlar, komşular, araba kullananlar, sağlık hizmeti sunanlar,
öğretmenler, işverenler, yerel halk sağlığı birimleri ve diğer toplum
kaynaklarının yer aldığı acil durumda aranabilecekler listesi bulunduğundan
emin olun.
İyi olan bireysel
sağlık alışkanlıklarınızı uygulayın ve evde yapılabilecek faaliyetler için plan
yapın
ü
Günlük koruyucu önlemleri hemen şimdi uygulayın. Evinizdeki herkese, solunum yolu hastalıklarının yayılmasını önlemeye
yardımcı olabilecek günlük koruyucu uygulamaların önemini hatırlatın:
o
Hasta olan insanlarla
yakın temastan kaçının.
o
Tıbbi yardım almak
dışında hasta olduğunuzda evde kalın.
o
Öksürdüğünüzde ve hapşırdığınızda
ağzınızı, burnunuzu bir mendille kapatın.
o
Sık sık dokunulan
yüzeyleri ve eşyaları (ör. masalar, tezgahlar, lamba anahtarları, kapı kolları
ve dolap kulpları), her gün, normal ev deterjanları ve su kullanarak temizleyin.
§ Yüzeyler kirliyse, dezenfeksiyondan önce deterjan ve su ile
temizlenmelidir. Dezenfeksiyon için, Amerikan Kimya Konseyi Biyosit Kimyası
Merkezi (CBC) tarafından sağlanan, Çevre Koruma Ajansı (EPA) onaylı, ortaya
çıkan viral patojene karşı etkili olduğu düşünülen ürünlerin bir listesi Yeni
Coronavirüs (COVID-19) Mücadele Ürünleri’nde mevcuttur.
Tüm temizlik ve dezenfeksiyon ürünleri için daima üreticinin
talimatlarına uyun.
o
Özellikle tuvalete
gittikten sonra, yemekten önce; ve öksürdükten veya hapşırdıktan sonra
ellerinizi en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla sık sık yıkayın. Sabun ve su mevcut
değilse, en az % 60 alkol içeren bir el dezenfektanı kullanın. Elleriniz gözle
görülür derecede kirliyse ellerinizi her zaman sabun ve suyla yıkayın.
ü Evinizde, hasta hane
halkı üyelerini sağlıklı olanlardan ayırmak için kullanılabilecek bir oda
belirleyin. Mümkünse, hasta kişinin kullanması için
ayrı bir banyo belirleyin. Birisi hasta olduğunda bu odaları gerektiği şekilde
temizlemeyi planlayın. Evde COVID-19 olan birine nasıl bakacağınızı öğrenin.
Çocuğunuzun okul
veya çocuk bakım merkezi geçici
olarak kapatılırsa hazırlıklı olun
ü
Çocuğunuzun okulunda veya çocuk bakım merkezinde acil durum hareket planı
hakkında bilgi edinin. Toplumunuzdaki bir
COVID-19 salgını sırasında, yerel halk sağlığı yetkilileri, hastalığın
yayılmasını yavaşlatmaya yardımcı olmak için, geçici olarak, okulları kapatmayı
önerebilir. Okul yetkilileri, çok fazla öğrenci veya personel yoksa okulu
kapatmaya karar verebilir. Okullar kapanma aşamasında, sürekli eğitim ve sosyal
hizmetler (öğrenci yemek programı gibi) planını anlayın. Çocuğunuzu, bir meslek
okulu veya üniversiteye gidiyorsa, okulun COVID-19 salgını için planını
öğrenmeye teşvik edin.
İşyerinizdeki olası
değişiklikleri planlayın
İşvereninizin acil durum planı hakkında bilgi edinin. Hasta olan ya da hasta hane halkı üyelerine bakmak için evde kalması
gereken çalışanlar için hastalık izni politikalarını ve tele-çalışma
seçeneklerini tartışın. İşletmelerin ve işverenlerin COVID-19'a nasıl yanıt
verebileceklerini ve bunun için nasıl plan yapabileceklerini öğrenin.
Toplumunuzdaki Covid-19 Salgını
Sırasında: Hareket
Toplumunuzda bir
salgın sırasında kendinizi ve başkalarını aşağıdaki yollarla koruyun:
ü
Ateş, öksürük ve
solunum güçlüğü dahil olmak üzere COVID-19 bulgularınız ortaya çıktığında işten,
okuldan ve tüm faaliyetlerden uzak, evde kalmak.
ü
Hasta olan kişilerden
uzak durmak.
ü
Mümkün olduğunca
başkalarıyla yakın teması sınırlandırmak (yaklaşık 6 fit).
Ev halkı planınızı
hayata geçirin
ü
Yerel COVID-19 durumu hakkında bilgi sahibi olun. Halk sağlığı görevlilerinden yerel COVID-19 durumu hakkında güncel bilgi
edinin. Bölgenizdeki geçici okulların kapatılmasının farkında olun, çünkü bu
ailenizin her gün yaptığı şeyleri etkileyebilir.
ü
Hastaysanız evde kalın. COVID-19 bulgularınız
varsa evde kalın. Hane halkı üyelerinizden biri hastaysa, COVID-19'u
başkalarına yaymamak için evde kalın.
o
Çocuklarınız
başkalarının bakımındaysa, bakıcıların COVID-19 bulgularını takip etmesi için
uyarın.
ü
Günlük koruyucu önlemleri uygulamaya devam edin. Öksürdüğünüzde ve hapşırdığınızda ağzınızı, burnunuzu bir mendille kapatın
ve ellerinizi en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkayın. Sabun ve su
yoksa, % 60 alkol içeren bir el dezenfektanı kullanın. Sık sık dokunulan
yüzeyleri ve eşyaları günlük olarak normal ev tipi deterjan ve su ile
temizleyin.
ü
Hasta hanehalkı üyeleri için hazırladığınız ayrı oda ve banyoyu kullanın
(mümkünse). Evde COVID-19 olan birine nasıl
bakacağınızı öğrenin. Yiyecek ve içeceklerinizi paylaşmaktan kaçının.
COVID-19'un başkalarına yayılmasını önlemeye yardımcı olmak için, varsa, hasta
hane halkı üyenize evde giymek için temiz tek kullanımlık yüz maskeleri
sağlayın. Hasta kişiyle gereksiz teması önlemek için hasta odasını ve banyoyu
gerektiği gibi temizleyin.
o
Yüzeyler kirliyse, dezenfeksiyondan
önce deterjan ve su ile temizlenmelidir. Dezenfeksiyon için, CBC tarafından
sağlanan, EPA onaylı, ortaya çıkan viral patojene karşı etkili olduğu düşünülen
ürünlerin bir listesi Yeni Coronavirüs (COVID-19) Mücadele Ürünleri’nde
mevcuttur. Tüm temizlik ve
dezenfeksiyon ürünleri için daima üreticinin talimatlarına uyun.
ü
Telefon veya e-posta yoluyla başkalarıyla iletişimde kalın. Bir COVID-19 salgını sırasında yalnız yaşıyorsanız ve hasta olursanız,
yardıma ihtiyacınız olabilir. Kronik bir hastalığınız varsa ve yalnız
yaşıyorsanız, bir salgın sırasında ailenizden, arkadaşlarınızdan ve sağlık
uzmanlarından sizi kontrol etmelerini isteyin. Kronik hastalıkları olan aileniz
ve arkadaşlarınızla iletişimde kalın.
ü
Hane halkı üyelerinizin ruh sağlığına dikkat
edin. Salgınlar, yetişkinler ve çocuklar için
stresli olabilir. Çocuklar stresli durumlara yetişkinlerden farklı tepki verirler.
Çocuklarınızla salgın hakkında konuşun, sakin kalmaya çalışın ve onlara güvende
olduklarını hissettirin.
Düzenli çalışma
programınızı değiştirmeniz gerekirse, işyerinizi bilgilendirin
ü
Programınız değişirse en kısa sürede işyerinizi bilgilendirin. Siz veya evinizdeki bir kişi COVID-19 bulgularına sahipse veya çocuğunuzun
okulu geçici olarak kapatılırsa, evden çalışmayı isteyin veya izin alın.
Bir salgın
sırasında çocuklarınızı korumaya yardımcı olmak için aşağıdaki adımları
uygulayın
ü
Çocuğunuz / çocuklarınız COVID-19 nedeniyle hastalanırsa, çocuk bakım
merkezini veya okulunu bilgilendirin. Öğretmenlerle
sınıf ödevleri ve okul çalışmalarına ayak uydurmak için yapabilecekleri
etkinlikler hakkında konuşun.
ü
Toplumunuzdaki okulların kapatılmasını takip
edin. Okulların kapatılmasını bildiren yerel
medya kaynaklarını okuyun veya izleyin. Okullar geçici olarak kapatılırsa, gerekirse alternatif çocuk bakımı düzenlemelerini
kullanın.
ü
Toplumun COVID-19'un yayılmasını yavaşlatmaya yardımcı olmak için okullar
kapatılırken, çocukların ve gençlerin diğer halka açık yerlerde toplanmalarını
engelleyin.
Toplumunuzda
Covıd-19 Salgını Sona Erdikten Sonra: Takip
Unutmayın,
COVID-19 salgını uzun sürebilir. Bireyler, hane halkı ve toplumlar üzerindeki
etkisi büyük olabilir. Halk sağlığı yetkilileri toplumunuzda salgının sona
erdiğini belirlediğinde, evinizin planını geliştirmek için zaman ayırın. Halk
sağlığı yetkilileri COVID-19 ve diğer hastalık salgınlarında planlamalar
yapmaya devam ettikçe, siz ve hane halkınız da devam eden planlama çabalarında
önemli bir role sahipsiniz.
Hane halkı eylem
planının etkinliğini değerlendirin
ü
Öğrenilen dersleri tartışın ve not edin. COVID-19
hazırlık çalışmalarınız evde, okulda ve işte etkili miydi? Planınızda bulunan
problemler ve etkili çözümler hakkında konuşun. Siz ve hane halkınız için
gereken ek kaynakları belirleyin.
ü
Acil durum planlaması hakkında toplum tartışmalarına katılın. Sizin ve hane halkınız için hangi hazırlık eylemlerinin işe yaradığını
başkalarına bildirin. Toplumunuzla iletişim hatlarınızı koruyun (örn. Sosyal
medya ve e-posta listeleri). İyi kişisel sağlık alışkanlıklarının
uygulanmasının önemini teşvik edin.
ü
Her gün önleyici eylemler uygulamaya devam edin. Hasta olduğunuzda evde kalın; öksürüklerinizi ve hapşırmalarınızı bir mendil
ile örtün; ellerinizi sık sık sabun ve su ile yıkayın; ve sık sık dokunulan
yüzeyleri ve nesneleri günlük temizleyin.
ü
Hane halkı üyelerinizin ruh sağlığına dikkat
edin. Gevşemek için zaman ayırın ve bu duyguların
kaybolacağını kendinize hatırlatın. COVID-19 ile ilgili haberleri izlemek,
okumak veya dinlemeye ara verin. Aileniz ve arkadaşlarınızla bağlantı kurun.
Endişelerinizi ve nasıl hissettiğinizi başkalarıyla paylaşın.
ü
Salgından sonra çocuğunuzun / çocuklarınızın yaşamla başa çıkmalarına
yardımcı olun. Çocuklara neler yaşadıkları veya bu konu
ile ilgili ne düşündükleri hakkında konuşma fırsatı sağlayın. Onları
kaygılarını paylaşmaya ve soru sormaya teşvik edin. Ebeveynler, öğretmenler ve
diğer yetişkinler çocukları farklı durumlarda gördüklerinden, salgından sonra
her çocuğun nasıl başa çıktığı hakkında bilgi paylaşımı için birlikte
çalışmaları önemlidir.
COVID-19 Hazırlık Kaynakları
·
En son bilgiler ve
kaynaklar için www.cdc.gov/COVID19 adresini ziyaret edin.
·
COVID 2019 Durum Özeti
https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-nCoV/summary.html
·
Koruma ve Tedavi https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention-treatment.html
·
Hastaysanız Ne
Yapmalısınız https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html
·
Hamile Kadınlar ve
COVID FAQs https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/specific-groups/pregnancy-faq.html
·
COVID-19 ile İlgili
Damgalanma https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/related-stigma.html
·
El Yıkama: Bir Aile
Etkinliği https://www.cdc.gov/handwashing/handwashing-family.html
·
El Yıkama: Temiz Eller
Hayat Kurtarır http://www.cdc.gov/handwashing
Belirli Kitleler için CDC Geçici Rehberlik
·
ABD Çocuk Bakım
Programları ve K-12 Okullarının Yöneticileri için Coronavirus Hastalığını 2019
(COVID-19) Planlamak, Hazırlamak ve
Yanıtlamada Geçici Rehberlik https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/specific-groups/guidance
-için-schools.html
·
İşletmeler ve
İşverenler İçin Coronavirüs Hastalığını 2019 (COVID-19) Planlamak ve Yanıtlamada Geçici Rehberlik https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/specific-groups/guidance-business-response.html
CDC İletişim Kaynakları
·
İletişim Kaynakları https://www.cdc.gov/coronavirus/2019
ncov/communication/index.html
·
Basılı Kaynaklar https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/communication/factsheets.html
·
https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/communication/buttons-badges.html
*
Bu yayın Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Koruma ve Kontrol Merkezi
(CDC)’nin https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/index.html adresinde, Toplum için Kaynaklar bölümünde
yer alan https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/daily-life-coping/get-your-household-ready-for-COVID-19.html sayfasının Türkçe tercümesidir. CDC’ye
tercüme izni için 24.03.202 tarihinde e-mail atılmıştır. Aynı tarihte gelen cevapta,
özet olarak, Corona nedeniyle yaşanan süreçte acil konulara öncelik
verilebildiği belirtilmiştir. Açık erişim kaynağı olarak değerlendirilerek ve
konunun zaman geçirilmeden paylaşımında yarar görüldüğü için tercüme bu haliyle
paylaşılmıştır.
Yorumlar
Yorum Gönder